Geschiedenis langs de vestingen in Ieper 5 km

Het Hoornwerk van Antwerpen

Op de punt van het bastion, werd op een verhoogd platform of cavalier het geschut opgesteld om de vijand frontaal te kunnen bestoken. Onder de cavalier en in het bastion bevinden zich drie kazematten of souterrains van het Houten Paard.

Dit zijn bomvrije ruimten die gebruikt werden als opslagplaats voor voorraden en ander materieel. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden deze ruimten gebruikt als schuil- en slaapplaats voor de Britse troepen.

Evolutie van het Hoornwerk

Voor de cavalier, aan de overzijde van de gracht, ligt een golvend landschap. Hier bevindt zich het hoornwerk van Antwerpen. Op de plaats van het hoornwerk lag aanvankelijk een Spaanse citadel (1669) die door Vauban werd afgebroken en vervangen door een hoornwerk (1678).

Dit hoornwerk werd door het Nederlandse leger in 1822 aaneengevoegd en voorzien van een munitiedepot. Een gedeelte van de gekazerneerde flanken, met drie gangen met negen schietstanden bleef bewaard.

Hoogste punt

Naast het eigenlijke hoornwerk ligt een zachthellend grasland: een uitloper van de hogere gronden ten oosten van Ieper. Het hoogste punt ligt op 32 m, het laagste punt bij de gracht ligt op 19 m. Hier werd recent een ruim parkgebied ingericht volgens natuurtechnische  methodes, met verwijzingen naar het oorspronkelijke vestingcomplex. Het vormt een mooie uitbreiding van de vestingsroute.

Een reusachtige vesting

Vauban, de bouwmeester uit de tijd van Lodewijk XIV, ontwierp de gebastioneerde vesting als basisconcept. Bastions zijn vijfhoekige gemetselde versterkingen van ruim 9 m hoog die door een middenwal ofwel courtine met elkaar zijn verbonden.

Bescherming

Vóór de courtine ligt een eiland, de tenaille. Deze is voorzien van twee aarden wallen. De tenaille is vanuit de binnenstad bereikbaar via een poterne of tunnelgang met een bruggetje.

De aarden wallen boden beschutting aan de soldaten, die van hieruit met sloepen of over voetbruggetjes overgezet konden worden naar de overkant van de Kasteelgracht.

Door hun specifieke vorm (parapet) konden deze wallen als schietstellingen worden gebruikt. Tegelijk beschermden ze gedeeltelijk de hoofdwal tegen het kanonvuur.

Van oreillon en kruisvuur

Ook vanaf de hoofdwal kon men veilig naar beneden: via een trap en een poterne kon men inschepen en zo de andere oever bereiken.

De bescherming werd in dit geval geboden door het oreillon, een oorlelvormige uitbouw van de bastionflank met een uitvalspoortje. 

Een oreillon diende om het geschut, dat gebruikt werd voor het zijdelingse kruisvuur te beschermen.

Naar beneden

Even verder op deze route kunt u via een poternetrap door het oreillon van een bastion naar beneden lopen.

Langs de voet van de vestingmuur wandelt u via een loopbruggetje naar de tenaille en de poterne, of kunt u via de nieuwe vestingbrug de Kasteelgracht oversteken.

Muurplanten:
Levende natuur op historische cultuur

Onze muurplanten leven van nature op kalkrijke, schrale en droge (of natte) bodems. Daarom zijn oude, historische muren vaak hun enige toevlucht in Vlaanderen.

De vestingmuren werden oorspronkelijk met zachte kalkmortel gemetseld. Tot de restauraties van 1984-'85 en 1990-'91 waren deze muren befaamd vanwege de soortenrijkdom en de enorme aantallen.

Tegenwoordig zijn vooral klein glaskruid, kandelaartje, muurvaren en vroegeling nog vrij talrijk.

Van andere soorten komen nog slechts enkele tientallen voor. Omdat er tijdens de restauraties van 1990-'91 (oostelijke zijde Kasteelgracht) met een kalkrijke mortel werd gemetseld, blijft herstel in de toekomst mogelijk.

Gedenksteen Willem I

Deze gedenksteen werd in 1822 aangebracht op de oude Antwerpenpoort - de huidige Menenpoort - en verving een gelijkaardige steen opgedragen aan Lodewijk XIV. 

De Inundatie van Mesen

Vanaf de Rijselpoort ziet u de Kasteelgracht links van de brug en de Majoorgracht rechts van de brug.

Iets verder ziet u de voorvestingen of het retranchement van de Vaubanvesting. Deze voorvesting is een vooruitgeschoven verdedigingswerk, dat in 1678 werd aangelegd.

Daar weer voor lag de Inundatie (onderwaterzetting), die momenteel de Verdronken Weide is. De voorversterking dient eveneens als waterkering die de stad beveiligd tegen overstromingen vanuit de Verdronken Weide.

Verdronken Weide

Daar waar nu de Verdronken Weide ligt, was vroeger een overstromings- of Inundatiegebied. In tijden van vijandelijke activiteiten kon men dat gebied onder water laten lopen, zodat de vijand de stad niet vanuit het zuiden kon benaderen.